امروزه در میان جنگ روایتهای رسانهای هستیم، فضایی که در آن هر تولید کننده محتوا برداشت خود را از موضوعات با سوگیری خاص خود به خورد مخاطب میدهد.
مجموعهای از محتوای زرد را به رنگ اندیشه زدن و با لعابی جذاب به سمت گیرنده فرستادن، برنامه هر روز تعداد زیادی از رسانههاست و این یعنی ابتذال را با رنگ روشنفکری و تحلیل، جذاب کردن، روشی با تکنیک «انگاره سازی» برای نشر روایتی جعلی از یک واقعیت.
در این بین تفکر انتقادی و به روز بودن اطلاعات میتواند قوه حرکت باشد برای تشخیص «سره» از « ناسره» و دریافت حقیقت از «واقعیت برساخته»، که این امر حاصل نمیشود مگر با تامل، تفکر و صد البته صبر و آرامش، چیزی که بیشتر رسانه های امروزی از مخاطب نمیخواهند.
امروزه رسانهها با شتابی وصف ناپذیر اخبار و تحلیل های خود را در لحظه به مخاطب انتقال داده و انتظار دارند بلافاصله پیامهایشان مثل تزریق یک ماده در بدن مخاطب اثر کرده و در لحظه و فوری منتظر بازخورد او هستند تا به پیام و جریان آنها متصل شود و اگر مخاطب به هر دلیل حرف رسانه را نپذیرفت او را به نادانی و «وسط باز» بودن و هزار و یک انگ دیگر متهم می کنند.
این روزها اصطلاح «وسطباز[۱]» که از آن مفهومی منفی استخراج می شود، کم و بیش مورد استفاده قرار میگیرد و به این معنی است که «اگر با من نیستی بر منی» و با این اصطلاح عدهای دنیای ما را دو قطبی کردهاند و منتقدانشان را مزدور، وسطباز، معاملهگر، فریبکار و حتی خائن خطاب میکنند. در این فضا با فشار محیطی و رسانهای میخواهند که همگان به قطب آنان بپیوند و به عبارت بهتر گویا هر طرف خود را حق و دیگری را باطل میداند و طوری برآورد شده که وسط بودن امری مضموم است و می بایست شخص تکلیف خود را برای اطرافیان بطور واضح روشن کند. که بنظر نگارنده اتفاقاً درستترین کار امروز همین رعایت حد اعتدال جدا از مفهوم وسطباز بودن است.
در حوادث اخیر دیدیم که مثلاً یک واحد تجاری برای نشر استوری از طرف یک سری افراد مورد هجمه قرار میگرفت و برای عدم نشر استوری نیز توسط عدهای دیگر و یا در همین فضای پرتنش برجسته شدن برخیها به صورت ماکروفری و یک شبه حاصل شد آنهم بخاطر انتشار اخبار و تحلیل های هیجانی و سطحی یا در سوی دیگر افرادی را دیدیم که بسیار سریع برای یک خبر که هنوز نه تایید و نه رد شده بود موضع گیری احساسی کرده و بعد از روشن شدن موضوع مجبور به عذرخواهی شدهاند.
[۱] وسط باز یا وسط بازی در ادبیات سیاسی ایران اصطلاحی است که کاربران شبکههای اجتماعی برای اعتراض به افرادی به کار میرود که در فضای دو قطبی حرفی متفاوت میزنند و حتی شیوه مشارکت و اعتراض آنها متفاوت است .
به هرحال در میانه حرکت کردن و اعتدال را رعایت نمودن به معنای نداشتن ایده و فکر نیست، بلکه این صبر و تامل و بررسی در همه جوانب یک خبر و رویداد برای گرفتن تصمیم درست است که نباید به خنثی بودن و نان به نرخ روز خوردن تفسیر شود.
از طرف دیگر با توجه به شعائر اسلامی، اعتدال، میانهروی و دوری از افراط و تفریط دستور همیشگی بوده است. اسلام تلاش میکند با برنامههای متعدد پیروان خویش را در راه راست و خط اعتدال نگهدارد و با افراط و تفریط در هر کاری مخالف است و آن را برای زندگی دنیوی و اخروی و فردی و اجتماعی مسلمانان مضر میداند. در این موضوع، آیات و روایات فراوانی در آموزههای اسلامی مشاهده میشود و روایات وارده از پیامبر اسلام(ص) و ائمه(ع) بویژه بر این مسئله تأکید دارند.
در کلامی مشهور آمده، بهترین هر چیز و هر کار، حدّ میانه آن است: «خیر الأمور أوساطها» و یا در سوره الاسرا آیه ۲۹ : « و نه هرگز دست خود (در احسان به خلق) محکم به گردنت بستهدار و نه بسیار باز و گشادهدار، که (هر کدام کنی) به نکوهش و درماندگی خواهی نشست».
کوتاه سخن اینکه امروزه باید قبل از ورود به فضای رسانهای و شروع به فعالیت در این عرصه، حتماً آموزشها و مهارتهای سواد رسانه ای را فرا بگیریم. افرادی که مهارت رسانهای را به درستی فراگرفته باشند موضع گیری و کنش هایی صحیح در خصوص پیامها اتخاذ کرده و شناخت بهتری از رسانهها خواهند داشت.
تامل و صبر کردن برای عبور از گرد و غبار و زمان دادن برای پایین نشستن آن و شفاف شدن موضوع نباید به وسط بازی و یا زرنگی تلقی و تعبیر شود بلکه این تامل و تفکر اتفاقاً میتواند برای گرفتن تصمیم درست راهگشا باشد و راه میانه رفتن برای جدا شدن از رفتار هیجانی است که متاسفانه این روزها بلای جان برخی افراد و حتی فعالین رسانهای شده است.
