دوستی بخش مهمی از دوران نوجوانی است و نوجوانان برای هدایت هویت و ثبت نقش خود در جامعه، دوستیها را کشف میکنند. صرف نظر از اینکه در این سالها چگونه رابطه خود را با سایرین و هم سن و سالهای خود درک میکنند، اکثریت نوجوانان حداقل یک نفر را دارند که دوست صمیمی خود بدانند و البته مرتب با دایره وسیعتری از دوستان – چه آنلاین و چه آفلاین- در تماس هستند.
در همین حال، نوجوانان فضای مجازی و گروهها و انجمنهای آنلاین را بخش مهمی از زندگی اجتماعی خود میدانند و به عنوان فضاهایی که میتوانند با افراد جدید ملاقات کرده و برای کنار آمدن با زمانهای سخت، حمایت دریافت کنند را انتخاب مینمایند. نوجوانان امروزی در بخشی از متنوعترین نسل از نظر تغییرات فرهنگی در تاریخ زندگی میکنند. نوجوانان معمولاً به مدرسه خود به عنوان مکان مهمی برای دوست یابی اشاره میکنند، علیرغم اهمیت مدرسه به عنوان مکانی برای پیدایش دوستیها، دوستی نوجوانان به مدرسه یا محلهها محدود نمیشود و آنها بیشتر وقت خود را به صورت آنلاین با دوستان خود سپری میکنند تا حضوری.
دنبال کردن صفحه شخصی، لایک کردن، نظر دادن به مطالب ارسال شده در شبکههای اجتماعی و یا دریافت و ارسال یک پیام خصوصی در این شبکهها میتواند نقطه شروع یک آشنایی و دوستی اینترنتی باشد. اکثریت قابل توجهی از نوجوانان حداقل یک روز در هفته را با دوستان خود به صورت آنلاین یا حضوری می گذرانند. با این حال، «سهولت ارتباطات دیجیتالی» یکی از دلایل این نوع ارتباط است. گروههای آنلاین و مجازی به نوجوانان و بزرگسالان اجازه میدهند تا با گروه وسیعی از افرادی که ویژگیها، علایق و تجربیات مشترک دارند، تعامل داشته باشند. به ویژه نوجوانان و جوانان به طیف گستردهای از گروههای آنلاینِ مخصوص سن خود دسترسی دارند که در آنجا میتوانند اطلاعات متنوعی را جستجو کنند، با دوستان خود بازی کنند یا پناهگاهی امن برای کشف هویت خود داشته باشند و اگرچه احتمال پیوستن پسران و دختران به یک گروه آنلاین به یک اندازه است، بهنظر میرسد پسران بیشتر از دختران اوقات خود را در این گروهها میگذرانند. انواع متنوعی از گروههای آنلاین امروزه در بین نوجوانان محبوبیت خاصی دارند. شرکت در گروههای مجازی که حول سرگرمیهایی مانند بازی متمرکز هستند یا گروههایی با تمرکز بر طنز و یا گروههایی که در مورد فرهنگ پاپ، ورزش یا مد صحبت میکنند، از این قبیل هستند و کمترین میزان مربوط است به گروههایی که بر هویت، سیاست یا موضوعات اجتماعی تمرکز دارند. شرکت در انواع مختلف گروههای مجازی بر اساس جنسیت نیز متفاوت است. انواع خاصی از گروههای آنلاین برای پسران جذابتر از دختران هستند و بالعکس. پسران تقریباً بیشتر از دختران از گروههای آنلاین با محوریت سرگرمیها، از جمله بازی یا ورزش دیدن میکنند، در حالیکه بهنظر میرسد دختران بیشتر از پسران از گروههای مجازی با موضوع مد، سلامت و تندرستی استفاده میکنند.
چگونه نوجوانان با دوستانی مجازی آشنا میشوند؟
بسیاری از نوجوانان دوستان خود را در فضای آنلاین به همان روش معمول دوست یابی پیدا میکنند، فقط بهجای اینکه رو در رو متوجه شوند به موضوعی مشترک علاقه دارند، از طریق مرور هشتگهای اینستاگرام یا کامنت گذاشتن در توییتر و…، متوجه پستی میشوند و اینگونه میفهمند هر دو عاشق چیزهای عجیب، یک فعالیت ورزشی یا گروه موسیقی خاصی هستند. بسترهای آشنایی نوجوانان با دوستان مجازیشان عبارتند از: شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام (رایج ترین فضا برای ملاقات با دوستان مجازی) بازیهای آنلاین یکی دیگر از شیوههای رایج دوست یابی مجازی.
چگونه روابط مجازی نوجوانان را امن کنیم؟
- آرامش خود را حفظ کنید: حتی اگر مفهوم دوستی آنلاین برای شما غیرعادی است نباید همه دوستان آنلاین را به چشم افرادی با نیت پلید یا قلدران مجازی ببینید و به یاد داشته باشید در فرهنگ امروزی کاملاً طبیعی است، نوجوانان دوستانی داشته باشند که هرگز آنها را ندیدهاند.
- درباره معنای دوستی و رفاقت با فرزندتان صحبت کنید: با نوجوان درباره ویژگیهای دوست خوب گفتگو کنید و از او بپرسید دوستی برایش چه مفهومی دارد؟ یک دوست خوب چگونه باید رفتار کند؟ و از همه مهم تر در فرهنگ ما دوستی چه مفهومی دارد؟
- با دوستان آنلاین فرزندتان آشنا شوید: همانطور که درباره دوستان نوجوانتان در مدرسه یا باشگاه ورزشی صحبت میکنید، درباره دوستان آنلاینش نیز با او گفتگو کنید. اینگونه اگر فرزندتان از دوستش ناراحت شود یا به هر طریقی تحت فشار او قرار بگیرد، برای مطرح کردن موضوع با شما احساس امنیت خواهد کرد؛ زیرا قبلاً درباره آن دوست آنلاین با هم صحبت کردهاید.
- درباره پروفایلهای جعلی با نوجوانتان صحبت کنید: با او نشانههای واقعی نبودنِ یک اکانت را بررسی کنید. مانند نداشتن عکس پروفایل یا تحلیل آن و یا عدم تطابق مطالب با تصاویر و غیره.
- نشانههای مشکوک را به فرزندتان هشدار دهید: رفتارهایی که نشان میدهد، شخص مجازی، دوست نیست و احتمالاً سعی دارد از فرزندتان سوء استفاده کند را به او گوشزد کنید. رفتارهای مشکوکی مانند: درخواست عکسهایی خاص یا کارهای خاص، پرسیدن درباره جزئیات شخصی فرزندتان که اگر افشا شود به او صدمه وارد می کند و هر چیزی که فکر میکنید در این حوزه اهمیت دارد را برایش شفاف کنید.
- درباره حفاظت از اطلاعات شخصی به فرزندتان آموزش دهید: فرزندتان را تشویق کنید قبل از انتشار تصاویر و پست در فضای مجازی یا صحبت کردن با یک دوست آنلاین درباره هر چیزی که ممکن است اطلاعات شخصی او یا خانواده را در اختیار دیگران قرار دهد، فکر کند. مثلاً دقت کند در پسزمینه عکسی که منتشر میکند پلاک خانه، نام کوچه یا خیابان محل زندگی یا مدرسه نباشد و اصولاً از تصاویر داخلی منزل و مسائل شخصی استفاده نکند.
- تنظیمات ایمنی گوشی را بررسی کنید: تنظیمات ایمنی موبایل را با هم بررسی کنید تا امنیت فرزندتان در فضای آنلاین تامین شود. هم چنین نحوه بلاک و ریپورت کردن را بیاموزید و به نوجوانتان یاد دهید که بلاک کردن افراد چه لذتی دارد.
- درباره فعالیت در گروههای آنلاین صحبت کنید: بعضی اوقات با فرزندتان در مورد گروهی که در یک پیام رسان یا سایر فضاهای مجازی عضو است و کارکرد آن و اعضای آن گفتگو کنید تا بتوانید مسیر درستی را برایش ترسیم نمایید.
کوتاه سخن اینکه هر چه با فرزند خود بیشتر گفتگو کنیم با افکار او و مشکلاتش بیشتر آشنا میشویم و او را بهتر راهنمایی خواهیم کرد و دیگر آنکه ارتقاء سواد رسانهای والدین برای تجزیه و تحلیل شرایط جهانِ امروز و نگاه انتقادی به موضوعات رسانهای، از شامِ شب هم واجبتر است.
